حقوق متقابل پدر و فرزند

حکمت 399 نهج البلاغه:

همانا فرزند را به پدر، و پدر را به فرزند حقّى است.

حق پدر بر فرزند این است که فرزند در همه چیز جز نافرمانى خدا، از پدر اطاعت کند،
و حق فرزند بر پدر آن که نام نیکو بر فرزند نهد، خوب تربیتش کند، و او را قرآن بیاموزد.

حق پدر بر فرزند:
ظاهر این است که حقی را که امام علیه السلام، به این گستردگی درباره ی پدران فرموده اعم از واجب و مستحب است؛ و به تعبیر دیگر در مواردی اطاعت واجب است که اگر ترک کند سبب اذیت و آزار می شود و منجر به عقوق پدر می گردد. اما مواردی هست که اگر اطاعت نکند پدر اذیت نمی شود. در اینجا مستحب است که فرزند به امر پدر احترام بگذارد و اطاعت کند.
البته گاهی مسائل سرنوشت سازی است که اگر پسر بخواهد از پدر اطاعت کند گرفتار خسارت عظیمی می شود، هر چند داخل در معصیت نیست. مثلا پدر از عروس خود ناراحت باشد، و به فرزند خود دستور دهد که همسرت را طلاق بده؛ و یا اینکه پسر تجارت پر سودی با شریکی دارد، و پدر از شریک ناراحت باشد، و به پسر خود بگوید که به شراکت خود خاتمه بده.

*در این گونه موارد دلیلی بر وجوب اطاعت پدر هر چند معصیت خدا نیست، نداریم.

حق فرزند بر پدر:

& نام نیک بر فرزند بگذارد.
& او را به خوبی تربیت کند.
& قرآن را به او تعلیم دهد.

نام، چیزی است که هر روز بارها انسان با آن مخاطب می شود و طبعاً اثر تلقینی دارد.

روح و ذهن انسان در کودکی بسیار تاثیر پذیر است، و اگر پدر و مادر در تربیت فرزند کوتاهی کنند خسارت عظیمی، هم دامان پدر و مادر را می گیرد، و هم فرزند را.

امام علی علیه السلام از میان تمام آداب و تعلیمات به تعلیم قرآن توجه کرده است، و بر آن تاکید می کند؛ زیرا قرآن مجموعه ی بی نظیری است که تمام درسهای زندگی مادی و معنوی در آن جمع است.