عدد چهل در فرهنگ دینی و اسلامی در میان سایر اعداد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است وآیات و روایات متعددی به خوبی رموز این عدد را تبیین کرده است. مثلا خداوند در قرآن مجید می‌فرماید: مناجات حضرت موسی چهل روز و شب بود (اعراف/ 142) و در سوره مبارکه (احقاف/ 15) از کمال رشد انسان تا چهل سالگی یاد می‌کند و چندین آیات دیگر در این خصوص که در این مقال نمی‌گنجد.

رسول گرامی اسلام(ص) در سفارش‌های خویش به جناب ابی‌ذر غفاری بر اهمیت و جایگاه والای مومن اشاره کرده و فرموده است: ای ابوذر هنگامی که مومنی از دنیا می‌رود زمین تا چهل روز برای فقدان او گریان و عزادار است. (مکارم الاخلاق ص 465) در روایات متعددی از پیامبر(ص) و معصومین آمده است هنگامی که عمر بنده به چهل سالگی می‌رسد خداوند به دو فرشته مراقب او می‌گوید: از این پس بر او سخت بگیرید و همه کارهای کوچک و بزرگ و زیاد و کم او را ثبت کنید. (الخصال ج2 ص 545) در حدیث دیگر آمده است کسانی که به چهل سالگی می‌رسند و توبه نمی‌کنند، شیطان دستی به صورت آنها کشیده و می‌گوید: پدرم فدای رویی که رستگار نمی‌شود. (روح‌المعانی ج 26 ص 29) این روایات همه از این حقیقت خبر می‌دهد که شخصیت انسان تا چهل سالگی شکل گرفته و از آن پس تحولات درونی در او سخت‌تر می‌شود.

در نقل است که حضرت آدم چهل شبانه‌روز بر روی کوه صفا در حال سجده بود (مستدرک‌الوسائل ج 9 ص 329) در روایت است کسی که شرابخواری کند، نمازش تا چهل روز قبول نمی‌شود و نیز در روایت است کسی که چهل روز گوشت نخورد، خلقش تنگ می‌شود و یا رسول خدا(ص) فرمود کسی که لقمه حرامی بخورد تا چهل روز دعایش مستجاب نمی‌شود (مستدرک‌الوسائل ج 5 ص 217) و ده‌ها احادیث و روایت دیگر در این خصوص که اینها نمونه‌ای از نقل‌هایی است که عدد اربعین در آنها به کار رفته است.